Het is goed om Richard Branson te volgen. Hij heeft vaak hele goede ideeën doordat hij continu open staat en heel holistisch denkt. Het idee om geen CO2 belasting te heffen maar dividend uit te keren voor groene beleggingen vind ik de moeite waard om met jullie te delen. Het mooie is dat dit plan met een aantal goedwillende landen uitgevoerd kan worden, waarbij ze niet beïnvloedbaar of afhankelijk zijn van groot-vervuilers die geen belang hebben bij het reduceren van fossiele brandstoffen (USA, Rusland, Saudi Arabië, Iran e.a.). Lees dit verhaal van Jurriaan Kamp (Volkskrant 18-6-19) en ik denk dat je dit ook een kans wilt geven. Al is het maar een onderzoek er naar!
Door JURRIAAN KAMP
We kennen het probleem van de opwarming van de aarde, maar weet u ook een oplossing? Dat is de vraag die Jurriaan Kamp vorige maand aan topondernemers Richard Branson en Bill Joy stelde voor de Climate Solutions Summit.
Het geheim van het succes van Virgin-topman Richard Branson is dat hij zijn klanten betere – en leukere – ervaringen weet te bieden. En nu heeft hij misschien zelfs een manier gevonden om het terugdraaien van de opwarming van de aarde leuk te maken. ‘De meeste mensen zeggen dat de invoering van een CO2-belasting de enige manier is om de klimaatcrisis op te lossen’, zegt Branson, ‘maar belastingen zijn niet populair’. Daarom stelt Branson een dividend voor, een ‘schoon-energiedividend’.
Achter de slimme woordspeling schuilt een opmerkelijk eenvoudige strategie die heel goed brede politieke steun zou kunnen verwerven. Een maatregel die bedrijven verplicht om te investeren in hernieuwbare energie op basis van hun CO2-uitstoot zou een prijskaartje hangen aan CO2 zonder het negatieve effect van een belasting. Het is een win-win oplossing voor de samenleving en de planeet die direct meer dan een verdubbeling kan opleveren van de hoeveelheid geld die jaarlijks in schone energie wordt geïnvesteerd.
‘We hebben het over een enorm probleem – de vernietiging van de wereld – dat snel miljarden investeringen vergt’, zegt Branson, terwijl we onder een van de drie windmolens staan die de afgelopen week op het eiland Necker in het Caribisch gebied zijn geïnstalleerd. ‘Ja, we hadden het veel eerder moeten doen’, verzucht hij. Volgende maand heeft Branson alle staatshoofden en regeringsleiders van de Caribische landen uitgenodigd om te bespreken hoe het hele Caribisch gebied een CO2-neutrale zone kan worden, te beginnen met het voorbeeld van zijn privé-eiland.
Onbedoelde gevolgen
‘Een probleem met CO2-heffingen die aan consumenten of producenten van fossiele brandstoffen worden opgelegd, is dat het moeilijk is om onbedoelde gevolgen te voorkomen. Belastingen die gericht zijn op producenten worden vaak doorberekend aan klanten, waarbij de kwetsbaarste groepen er het meest onder lijden.’
Hij signaleert nog een probleem van CO2-heffingen: ‘Ze kunnen wel een vermindering van het energieverbruik stimuleren, maar dat betekent niet dat ze ook schone-energie-innovatie en klimaatactie versnellen. De heffingen verhogen belastinginkomsten die vaak slechts worden gebruikt om gaten in de overheidsbegroting te vullen’, zegt hij.
Belastingen die gericht zijn op producenten worden vaak doorberekend aan klanten
Het schoon-energiedividend wordt daarentegen door bedrijven direct in andere bedrijven geïnvesteerd. In Bransons visie zullen de investeringen variëren van windmolenparken, zonnepanelen, betere batterijen en duurzame brandstoffen tot vleesvervangers, regeneratieve landbouw en herstel van ecosystemen. De investerende bedrijven krijgen een aandeel in deze ondernemingen, waardoor de heffing die zij hebben betaald, in de toekomst een potentieel rendement biedt. ‘Ze krijgen hun geld terug naarmate de investeringen volgroeid zijn, misschien belastingvrij omdat het wordt geïnvesteerd in klimaatprojecten’, zegt hij. De bedrijven selecteren hun investeringen uit een door de overheid goedgekeurde lijst van mogelijkheden.
Coalitie van bereidwilligen
Het effect van een schoon-energiedividend hangt af van het niveau van de CO2-prijs. De High-Level Commision on Carbon Prices onder leiding van Joseph Stiglitz en Lord Nicholas Stern schat dat de CO2-prijs om het noodzakelijke effect te genereren volgend jaar tussen de 40 en 80 dollar per ton moet liggen en geleidelijk hoger.
De andere factor die bepalend is voor het effect is het aantal landen dat zich bij het initiatief aansluit. Volgens het Internationaal Energieagentschap (IEA) bedroeg de wereldwijde energiegerelateerde CO2-uitstoot in 2018 33 miljard ton. Veel van de vervuilende bedrijven zijn gevestigd in landen (Verenigde Staten, Rusland, Saoedi-Arabië, Iran, enz.) die waarschijnlijk niet het voortouw zullen nemen bij een initiatief voor een schoon-energiedividend.
Branson stelt echter dat een ‘coalitie van bereidwilligen’ onder leiding van Europese landen die verantwoordelijk zijn voor zo’n 25 procent van de wereldwijde CO2-emissies, het voortouw kan nemen.
Een CO2-heffing van 50 dollar per ton die 25 procent van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen dekt, levert een jaarlijks additioneel bedrag van meer dan 400 miljard dollar op. Dat betekent dat het voor investeringen in schone energie beschikbare bedrag – in 2018 lag dat volgens Bloomberg op totaal 332 miljard dollar – direct meer dan verdubbelt. Branson: ‘Het dividend zou een enorme hoeveelheid geld genereren – meer dan de schone-energiesector in Europa nodig heeft, denk ik.’
Schone vliegtuigbrandstof
Branson geeft een voorbeeld van een veelbelovende innovatie die nog onvoldoende van de grond is gekomen door gebrek aan financiering. Zijn Virgin Atlantic werkt samen met Lanzatech, een bedrijf dat afvalgassen uit de zware industrie, zoals staalfabrieken, hergebruikt en omzet in vliegtuigbrandstof. Als Lanzatech meer financiering ontvangt, is het in staat om meer fabrieken over de hele wereld te bouwen en CO2-neutrale vliegtuigbrandstof op schaal te produceren. Dat zou helpen om de luchtvaartindustrie schoner te maken.
De ‘coalitie van de bereidwilligen’ kan snel van de grond komen, redeneert Branson. Veel topmensen van Europese bedrijven hebben hun steun betuigd aan een of andere vorm van CO2-prijsstelling. ‘Ze moeten blij zijn met een schoon-energiedividend, omdat hun investeringen hun een potentieel rendement kunnen opleveren, terwijl een CO2-belasting alleen maar leidt tot kostenverhogingen’, zegt hij.
‘De consument moet zich achter het voorstel scharen, want hoewel de brandstofprijzen op korte termijn kunnen stijgen, zal de concurrentie van schone brandstof de energieprijzen snel blijvend doen dalen. Tot slot moeten de regeringen achter dit initiatief staan, want de nieuwe investeringen en de lagere brandstofprijzen geven de economie een grote impuls met miljoenen nieuwe banen en nieuwe belastinginkomsten.’
De kracht van Bransons voorstel is dat een relatief kleine groep landen en bedrijven een doorbraak kan forceren in de uitdaging om de klimaatverandering om te buigen.
Branson: ‘De eerste landen die hiertoe besluiten, worden beloond met de mogelijkheid om de beste, meest winstgevende projecten te kiezen. Dit is wat mijn ondernemingsbrein doet: het bedenken van manieren om problemen op te lossen die de burgers, bedrijven en de wereld ten goede komen. Als we dit doen, krijgen we de opwarming van de aarde snel onder controle.’