Tijdens mijn vakantie afgelopen twee weken heb ik me verdiept in boeken over de geschriften die in 1954 bij toeval zijn ontdekt bij een kloosterruïne vlakbij Nag Hammadi, een klein plaatsje in Egypte.
Deze geschriften bleken gnostische evangeliën te zijn geschreven een paar jaar na de dood van Jezus. De gnostiek was een vroegchristelijke beweging die geïnspireerd werd door uitspraken van Jezus uit deze (apocriefe) evangeliën. In deze geschriften krijg je een heel ander beeld van de boodschap die hij uitdroeg waardoor de kerk en zijn uitgangspunten wankelden.
De inhoud van deze evangeliën zijn zo afwijkend van de boodschap van de Katholieke kerk dat ze tijdens het Concilie van Nicea in 325 apocrief werden verklaard en niet opgenomen werden in de canon van de Bijbel. Apocrief is Grieks voor geheim of verborgen.
Het beeld dat je krijgt is van Jezus als filosoof en niet als een wonderen verrichtende zoon van God. In het kort komt het erop neer dat Jezus in deze apocriefe evangeliën je vraagt om op zoek te gaan naar je innerlijke bron. “Herinner je jezelf” zegt hij want daar liggen alle antwoorden over jouw bestemming op aarde. Hij noemt dit het ontwaken of de transformatie van dood naar leven. Hij vraagt iedereen het beeld dat je van jezelf hebt los te laten en je te verbinden met je ware zelf, je bron. Dat is het hoogste doel van jouw verblijf in dit ondermaanse!
Het ware zelf is wat de gnostici de goddelijke vonk in jezelf noemen. Gnosis betekent Kennis en in hun perceptie is dit de zoektocht naar kennis van je zelf en je innerlijke bron. Iedereen heeft het goddelijke in zich.
Coaching uit het jaar 4?
Bram Moerland is de schrijver van diverse boeken over de gnostische evangeliën en het katharisme en twee daarvan heb ik met stijgende verbazing en aandacht gelezen.
De gnostische beweging is fanatiek vervolgd en met wortel en tak uitgeroeid door de kerk. Althans dat dacht men. In de vroege middeleeuwen bloeide het katharisme in het zuiden van Frankrijk en het bleek dat ze dezelfde basis hadden als de gnostiek. Ook de Katharen werden vervolgd door de inquisitie en uiteindelijk door kruistochten uitgeroeid, geïnspireerd door paus Innocentius III. De laatste vier katharen werden in 1312 naar de brandstapel geleid en verbrand. Daarmee kwam een einde aan de gnostiek… tot de ontdekking bij Nag Hammadi.
De gnostische visie op de uitspraken van Jezus
Als je leest wat er in de diverse apocriefe evangeliën staat geschreven dan ontstaat een totaal ander beeld van Jezus. Het evangelie van Thomas bijvoorbeeld lijkt een handboek voor coaches waarin de discipelen vragen stellen aan Jezus en deze hen weer uitdaagt om zelf het antwoord te bedenken door tegenvragen te stellen en cryptische aanwijzingen te geven. De grote bijdrage van Bram Moerland is dat hij de uitspraken heeft proberen te duiden.
Een paar voorbeelden om aan te geven hoe opmerkelijk voor mij de uitspraken zijn van Jezus:
- De (innerlijke) bron is liefde – Alles is daarop gebaseerd. Het tegenovergestelde van liefde is angst. Haat is een afgeleide van angst. Met liefde kan je bergen verzetten en angst weerhoudt je daarvan.
- Onbevangen kijken en luisteren als een kind. Zonder oordeel. Wie oren heeft die hore!
- Mensen leven in hun verhaal. Het verhaal zijn de regels en afspraken (zo doen we dat hier!). Het is hoe we geconditioneerd zijn door sociale invloeden en opleiding. Veiligheid kan je vinden door in je verhaal te blijven maar dan leef je niet, volgens de gnostiek. Je bent dood. Je leeft pas als je uit je verhaal stapt en open staat voor de wereld en deze te bekijken zonder oordeel.
- Mensen hebben uit zekerheid en bescherming de behoefte ergens bij te horen, maar dan sluit je je af van de rest; het wij-zij denken. Jezus daagt onze onafhankelijke geesten uit. Als je nergens bij hoort, dan hoor je bij alles!
- Wijsheid komt voort uit twijfel. Alleen vanuit twijfel kunnen keuzes gemaakt worden en nieuwe visies of aangepaste visies ontwikkeld worden.
- Diegenen die de waarheid bezitten (en niet twijfelen) hoeven niet na te denken. Ze leren niets en herhalen hun antwoorden. Ze weigeren te groeien.
- Overgave aan de realiteit. Ervaar het leven in al zijn volheid wat ook pijn en lijden kan inhouden. Alleen deze overgave zal je levensvreugde geven. Een leven zonder dalen en pieken is als stilstaand water. Oersaai.
Zo kun je met een beetje voorstellingsvermogen huidige ontwikkelingen herleiden tot de uitspraken uit de geschriften van Nag Hammadi waarbij het wij-zij gedrag, het niet luisteren naar je innerlijke stem of intuïtie (je bron) de basis kunnen zijn van haat en geweld.
Mocht je meer willen weten over gnostiek, het katharisme en hun visie op de uitspraken van Jezus, kijk op de site van Bram Moerland en ga de reis maken die ik ook heb meegemaakt. Onbevangen en onbevooroordeeld.
Het spreekt voor zich dat dit een persoonlijke beleving is en dat ik het volledig mis kan hebben met mijn interpretatie. Daarom is dit verhaal voorwaardelijk, totdat ik tot eventuele nieuwe inzichten kom. Ik sta er open voor.
Je kunt mij ook bellen om te ontdekken op basis van welke waardes ik coach.
Gerard Keg