We moeten nu moeilijke beslissingen nemen die onze toekomst gaan bepalen. Nu hebben we mensen nodig die de keuzes kunnen maken. Deze keuzes gaan meestal gepaard met offers, er gaat immers iets veranderen, maar deze offers kunnen ook draaglijk gemaakt worden. Leiderschap is kunnen kiezen!
Ik kom hierop omdat ik ‘Het Grote Gevecht’ van Jeroen Smit lees; het verhaal van Unilever en Paul Polman. De keuzes van Polman voor duurzaamheid in de hele productieketen van Unilever maakte veel indruk. Alleen de analisten in de City begrepen het niet.
“It is difficult to get a man to understand something, when his salary depends on not understanding it!” – Upton Sinclair*.
Dit is mijns inziens ons probleem: als er geen eigen voordeel in zit dan zal er niets veranderden. Tenzij…
Leiderschap gevraagd
… Tenzij er visie en leiderschap is en dat is onze hoop. Leiderschap level 5 zoals Jim Collins dat omschrijft in zijn boek ‘Good to Great’ of leiderschap gebaseerd op de vier deugden van Aristoteles: Moed, Wijsheid, Matigheid en Rechtvaardigheid.
Visie is voor mij een toekomstbeeld zonder dat dit per se ondersteund wordt door wetenschap of feiten. Je weet het gewoon, intuïtief. Wat visie mij ook geeft is zingeving aan de offers die je gaat ervaren op weg naar de toekomst. Offers zijn namelijk onvermijdelijk.
De Green Deal van de EU is zo’n visie, een keuze om te veranderen die offers vraagt. Als je deze visie deelt (dat niets doen tegen de klimaatcrisis geen optie is) dan wordt het onvermijdelijke verlies aan kwaliteit van leven draaglijk.
Volgens mij is er ook een economisch belang: Het probleem nu bij de horens vatten is veel goedkoper en efficiënter dan wachten tot het ons overkomt.
Ik heb een interessant toekomstbeeld gelezen in Politico: ‘When will the Netherlands disappear’ van Naomi O’Leary. Ook hier gaat het om leiderschap maar ook om de moeilijkheid om mensen te overtuigen:
“Wetenschappers zeggen dat ze de risico’s van zeeniveaustijging moeilijk kunnen overdragen aan het publiek, maar houden vol dat het belangrijk is om het te blijven proberen. Het is politiek moeilijk, zeggen ze, omdat er nu offers moeten worden gebracht voor een onzekere en verre toekomst.”
Daar komt leiderschap bij kijken:
“Deze offers zullen voor vele decennia en eeuwen gevolgen hebben. Er is een heel dappere politicus voor nodig,” zegt Van den Broeke van de Universiteit Utrecht. “Er is nog steeds een aanzienlijk deel van de Nederlandse bevolking dat zich niet bewust is van of niet geïnteresseerd is in deze problemen, dus het vereist wel sterk leiderschap om deze veranderingen door te voeren.”
Zingeving maakt pijn dragelijk
Het bovenstaande is een voorbeeld van de behoefte aan leiderschap om lastige veranderingen door te voeren. In het bedrijfsleven is het niet anders en zijn we 
voor grote veranderingen afhankelijk van leiderschap. Leiderschap op elk niveau overigens. En daar komt visie en de zingeving bij kijken. Een sterke visie zorgt dat mensen gaan strijden om het te bereiken. Het boek dat Paul Polman regelmatig herleest is “De zin van het bestaan” van Victor Frankl. Frankl is de grondlegger van de Logotherapie (het Griekse logos in de zin van ‘Betekenis’).
Victor Frankl heeft vier concentratiekampen overleefd en heeft door zijn ervaringen en het waarnemen van andere slachtoffers zijn visie van zingeving vastgelegd. Door zingeving te geven aan alles, vooral offers en pijn, wordt het draaglijk: “hij die een reden tot leven heeft, kan vrijwel alle levensomstandigheden verduren”.
Het belang van Leiderschap en Visie
De laatste regel klinkt dramatisch, zeker in het bedrijfsleven maar ik garandeer dat als je veranderingen wilt doorvoeren je duidelijk moet zijn over de offers en betekenis geven aan de pijn van de verandering.
In de praktijk krijg je 15% mee die enthousiast steun gaat geven. Dit zijn vaak de toekomstige leiders van het bedrijf. 65% wacht af en kijkt de kat uit de boom. Deze groep is waar je alle energie op moet richten.
Dan heb je nog een groep van 20% die de loopgraven betrekken en zich verzetten tegen elke vorm van verandering. Deze groep ga je niet meekrijgen. Hier komt leiderschap bij kijken want van deze mensen zal je afscheid moeten nemen, op een respectvolle manier.
Waarom dit verhaal?
Uit eigen ervaring weet ik hoeveel energie je krijgt van een duidelijke visie en goed leiderschap. Ik heb het voorrecht gehad om te werken onder goed leiderschap. Ik kon veranderingen toepassen en kreeg de vrije hand. Ik was enorm onder de indruk van de moed van deze leiders. Deze ‘board members’ (ik werkte voor een Engelse PLC) zijn gebonden aan de Angelsaksische cultuur waar aandeelhouderswaarde de focus is. Hun moed was om korte termijn denken uit te breiden en lange termijn doelstellingen te bepalen. Dat heeft mijn leven bepaald en gaf me de energie om de veranderingen in de praktijk te gaan brengen. En ook daar, op dat niveau: je hebt de enthousiaste medestrijders, de afwachters en het verzet.
Ik kan vele verhalen vertellen over mijn ervaringen en ik wil ze graag met je delen. Want leiderschap is wat ik wil stimuleren en wat nu nodig is. Ik wil Paul Polman niet op het schild hijsen, dat zal hij ook niet willen, maar we hebben Polmannen nodig in Nederland, en snel! Leiderschap is kunnen kiezen!
Neem contact op als je mijn verhaal wilt horen. Klik op de knop hieronder.
*Upton Sinclair was een onderzoeksjournalist en schreef deze stelling in 1906. Al Gore heeft deze zin geciteerd in zijn film ‘An inconvenient Truth’. Jeroen Smit gebruikt het als inleiding van zijn boek ‘Het Grote Gevecht’.
Bronnen:
- Politico: Artikel: When will the Netherlands disappear – Naomi O’Leary
- Boek: Het Grote Gevecht – Jeroen Smit, ISBN 9789044634716
- Boek: De Zin van het Bestaan – Viktor Frankl, ISBN 9789061001737
- Boek: Good to Great – Jim Collins, ISBN 9789047093848